Een uurtje Kampala...

Ondertussen alweer meer dan een week geleden was ik samen met de andere Nederlandse jongens enkele dagen in Kampala, de hoofdstad van Uganda, het land ten noorden van Rwanda. Het was een welkome afwisseling tijdens het onderzoek. In Rwanda waren er de hele week geen activiteiten wegens de eerder genoemde memorial week. Hieronder een korte schets van verschillende belevenissen in Kampala:

Het eerste wat je opvalt als je vanuit Rwanda, Uganda binnenrijdt is de lage bevolkingsdichtheid in vergelijking met Rwanda. Kilometers uitgestrekte savanne glijden aan je voorbij, zonder huizen. Huizen zijn in de rurale gebieden namelijk vooral te vinden zijn langs de wegen, die in Uganda overigens voorzien zijn van elektriciteit! Het tweede wat je opvalt in Uganda, voornamelijk als je Kampala binnenrijdt, is de chaos. In Kigali is alles heel gestructureerd en gepland. De meeste artikelen hebben vaste prijzen, er is veel security, de taxi-motors staan daar op vaste plaatsen en vervoeren maximaal 1 persoon per keer. Verder dragen mensen helmen op de motor en steken over m.b.v. zebrapaden. In Kampala heeft echter vrijwel niets een vaste prijs, is er veel minder security en is het geen probleem om met vier personen zonder helm op 1 motor te zitten. Iedereen loopt er kriskras door elkaar heen, soms met gevaar voor eigen leven, door de duizenden Toyota-busjes die er scheuren (overigens aan de linkerkant van de weg). Ik kan het beter gewoon beschrijven in verhalende vorm. Een uurtje Kampala ziet er ongeveer als volgt uit:

Het plan is om naar Owino-market te gaan, een bekende grote markt in hartje Kampala. Ik loop naar buiten op zoek naar een ‘Bodaboda’ (motortje). Links van me hoor ik echter: ‘Sir, come here, come here in my shop!’ Een breed grijnzende Ugandees gebaart dat ik van harte welkom ben in zijn schoenenwinkel: een winkeltje van 1,5 meter breed met een enorm gevarieerde en ongeordende, tweedehandse schoenenverzameling. “No thanks, sir, maybe tomorrow”, is mijn antwoord. Ik wandel verder tussen tientallen zittende fruitverkopers en kippenbakkers. Echter, nog maar vijf meter verder wordt ik aangehouden door een man die zijn armen vol heeft met riemen en een toren van hoedjes op zijn hoofd vervoerd. Hij zag namelijk dat mijn ogen even afdwaalden naar zijn indrukwekkende riemenverzameling. Ik wijs een leren riem aan, waarop hij zegt: ‘Special price for you: 60.000 shillings!’ (zo’n 17 euro). Ik schiet in de lach. Deze prijs is belachelijk hoog en de enige reden hiervoor is mijn witte kleurtje. Het enige wat ik zeg is: ‘5.000, sir!’, en ik loop weg, wetend dat hij me de volgende dag de riem voor dat geld zal willen verkopen. Voordat ik de bodabodas bereik, ontmoet ik nog minstens twee bedelaars, met scheve voeten of halve armen. Wat een ellende, maar ook wat een bedrijvigheid en informele, commerciële activiteiten in één straatje! Wat me steeds weer opvalt, is dat Afrika door en door beïnvloedt door de westerse cultuur. Meer dan ik van tevoren dacht. Zo kun je in de hoofdstad bijvoorbeeld in vrijwel elke straat voor een prikkie DVD's en films kopen. Van pornofilms tot de nieuwste actiefilms. Gospelmuziek ligt naast de hiphop-collectie en muziek van Rihanna en Lady Gaga. De rurale gebieden zijn echter totaal anders, voornamelijk de gebieden zonder elektriciteit. Het missen van elektriciteit kan in dit opzicht ook voordelen hebben.

Voordat ik deze wandeling begon, zag ik trouwens nog iets opmerkelijks. Ik zat op de stoep en zag aan de overkant van de straat plotseling groot tumult. Sinaasappels rolden over de straat tussen het verkeer in en twee Ugandezen trapten in op een jongen met een veel te kort spijkerjasje, alsof het een stuk ongedierte was. De jongen wist te ontsnappen en rende er als een aangeschoten haas vandoor. Echter tijdens zijn vlucht kwam hij een grote baksteen tegen, raapte die op en gooide deze zo hard als hij kon naar zijn achtervolgers. De steen miste en ketste tegen een busje. Wat was er aan de hand? De jongen in het spijkerjasje had geprobeerd iets te stelen. De algemene regel in Uganda is: ‘Als je wordt betrapt op diefstal en er is geen politie in de buurt, wordt je in elkaar geslagen, volledig uitgekleed en poedelnaakt weggestuurd’.

Maargoed, de bodaboda-driver ziet me al aankomen, samen met Henk. Een grijns verschijnt op mijn gezicht. ‘Good afternoon, could you bring us to Alwino-market, please?’ Yes, sir, of course: ‘6.000 shillings’. Weer omdat ik een witte huid heb, wordt ik gigantisch afgezet. Het is altijd het proberen waard natuurlijk, maar na een paar maanden Afrika trap ik daar niet meer in en ben ik het aardig zat. Waarom wordt ik altijd als een speciaal persoon behandeld? Ik ben ook maar gewoon een normale student:) We lopen naar zijn buurman en zeggen: ’2000 to Alwino-market’. Hij, merkend dat we weten hoe het werkt, gaat akkoord. We stappen achterop en spuiten ervandoor. Onderweg bedenk ik dat één dag bodaboda rijden, ongeveer gelijk moet zijn aan een maand zware van Nelle over je longen roken. Wat een uitlaatgassen en benzineluchten! Van bijna-ongelukken tot grid-locks (een situatie waarin het verkeer volledig stil staat en geen kant meer opkan), je maakt het allemaal mee onderweg naar het centrum!

Echter, als we er bijna zijn, zwenkt onze motor plotseling uit en rijdt een zij-straatje in. ‘What are you doing’?, vraag ik. ‘I’m sorry, there is police at the traffic-lights’. De driver vertelt dat je gearresteerd kunt worden als je als bodaboda-driver betrapt wordt op het vervoeren van meer dan 1 persoon. Als je geld hebt, is er echter niets aan de hand. Voor 20.000 (6 euro) heb je de politie omgekocht:). Corruptie tiert welig in Uganda.

Op de markt aangekomen, ga ik op zoek naar schoenen, omdat ik na een paar maanden zo ongeveer op mijn blote voeten loop. Het vraagt te veel tijd om dit zoekproces uitgebreid te beschrijven, maar het komt erop neer dat ik mijn schoenen drie keer heb ingewisseld bij verschillende shopjes voor leukere, totdat ik de schoenen had die ik wilde. Totale prijs? 50.000 (zo’n 15 euro). De verkoper verzekerde me: ‘Real Tommies, sir! Real Tommies, good quality!’ Maar helaas, hij sprak de waarheid niet. Nu, bijna twee weken later, puilt mijn voet er alweer uit. Maar dit kan uiteraard ook aan mijn voeten liggen:)

Wandelend tussen honderden soorten groenten, fruit, kleren, pinda’s, schoenen, vlees, rijst, bonen en aardappelen, wordt je ongeveer één keer per vijf minuten gevraagd waar je vandaan komt. Als ik zeg: ‘Holland’ of ‘the Netherlands’, begrijpt 50 procent van de mensen me niet, maar als ik zeg: ‘Van Persie’, dan is de verheugde reactie: ‘Ah, van Persie, van Persie! Ah, nice, nice! Good country, sir, Very good country!' Voor de onwetenden: van Persie speelt in het Nederlandse elftal en bij Arsenal, de voetbalclub die in Oost-Afrika immens populair is! Iedereen kent van Persie hier. Voor de grap zeg ik soms als tegenreactie: ‘Ah, van Persie? It is my nephew!’ (het is mijn neef!). Mensen staren je dan echt aan of je van Mars komt. ‘Really?’, wow, the nephew of van Persie! Incredible! Can I take a picture of you?’Jawel, vooruit, je mag best een foto van me maken, hoor…:)

Naast het bezoeken van de markt hebben we uiteraard nog veel meer gedaan in deze ‘vakantieweek’ in Kampala. Zo hebben we een bezoek gebracht aan de tweede grootste moskee van Afrika, die vijf jaar geleden is gebouwd in opdracht van de inmiddels vermoorde Libische leider, Kadhaffi. We hebben een hele rondleiding gehad en bovenop de minaret gestaan. We hoefden onze schoenen tot onze verbazing niet uit te doen, want de ‘trap was vies’. Schone voeten gaan blijkbaar voor heiligheid en eerbied voor Allah. Verder hebben we de Anglicaanse kerk bezocht, zijn we een dag naar Lake Victoria geweest (het grootste meer ter wereld) en hebben we gevaren op de plaats waar officieel de Nijl begint: bij Jinja.

Het onderzoek verloopt voorspoedig, ondanks de eerdere waarschuwingen voor tegenslagen in het veld. Nog enkele dagen en de interviews zijn afgerond.Hoop ik tenminste. De interviews vormen het meest intensieve deel van het onderzoek, maar tegelijkertijd ook het meest interessante deel! Gisteren had ik bijvoorbeeld een anderhalf uur durend diepte-interview met een moeder uit Gakamba. Het was een hartverscheurend verhaal. Ruikend naar alcohol, vertelde ze me dat haar man wel naar de stad moest migreren, omdat de familie geen kans zag te overleven. De man stuurt eens in de maand een schamel bedragje naar huis, waar ze eten van kan kopen voor de kinderen en zaad voor hun kleine stukje land. Zelf wordt de vrouw ingehuurd door buren om op hun land te werken voor 600 RWF (75 eurocent) per dag. Al pratend, kwam ik erachter dat ze haar eenzaamheid en zorgen wegdrinkt met bananenbier of sorghumbier. Ontzettend triest om haar levensverhaal te horen, terwijl haar lieve kindertjes over je arm aaien en tegen je aan gaan zitten. Leuk detail voor moeder Nely: Iedere twee weken treft deze vrouw een Cobra aan in haar huis (onder de bank of onder het bed) en recent was de buurman gebeten. Troost: ik hoef nu niet meer naar het droge slangengebied:).

Ik ga weer stoppen, in de hoop dat met jullie alles goed is! Nog 3,5 week en ik hoop alweer terug te komen naar Nederland. Het beste daar en sterkte/ Gods zegen in alle bezigheden!
Hartelijke groet,

Arjan
(ps. Tante Tanneke: ik las uw reactie over de vrienden in Kampala te laat, helaas. Maar leuk dat u eraan dacht en het lezen van de verhalen bijhoudt!)
(ps. 2 Ik ben net terug van migration office. We dreigen het land uitgezet te worden, omdat we niet het goede visa hebben voor onderzoek, terwijl we T7-visa hebben aangeraden gekregen van de ambassade en al de juiste aanbevelings- en uitnodigingsbrieven hebben ingeleverd.. Het is even spannend nu. We hebben een truc verzonnen, die ik hier niet ga beschrijven. Even afwachten wat het inspectie departement ervan vindt!)